Herman Gorter

uit De mooiste natuurgedichten: van vroeger en later, Kok, Kampen, 1986

Beluister het gedicht van Herman Gorter, voorgedragen door Jacques Giesen

"Een nieuwe lente en een nieuw geluid"; het begin van Mei. Een gedicht, dat Gorter publiceerde in 1889 is een van de beroemdste regels uit de Nederlandse poëzie geworden. Niet vreemd, want zo'n schijnbaar simpele regel verwoordt eigenlijk perfect het gevoel dat lente bij ons oproept: optimisme, verwachting, levensvreugde, opleven.

Dat zelfde gevoel krijg je bij dit gedicht: het is zo herkenbaar, zo'n dag dat na een lange tijd van grijze, kille dagen plotseling de hemel stralend blauw is, en je voelt: de lente zit in de lucht! Gorter vond de bestaande woorden in de taal niet toereikend om dat gevoel te beschrijven; hij smeedt zelf nieuwe woorden: 'de tintellichtluchten, de blauwenwitluchten'.

Maar wat Gorter beschrijft gaat dieper dan een vluchtig, kortstondig gevoel van tevredenheid over een mooie dag: het is een gevoel van extase, een emotie zo sterk en intens dat ze raakt aan het punt waar de uitersten van verrukking en angst bij elkaar komen. Gorter verwoordt het diepe inzicht dat zo'n sterke emotie twee polen heeft: het extatische gevoel deel uit te maken van de kosmos (want daarmee is de verandering van seizoenen verbonden) roept niet alleen een geluksgevoel op, maar kan ook angst teweeg brengen - angst om te worden meegesleurd door de sterke stroom van die emotie, angst jezelf over te geven aan het onbekende terrein waarheen die emotie leidt.